ManasluEkiren Oinarrizko Kanpamentua erreproduzitzea 3Dn dronen bitartez
Dakizuenez, gure espedizioetan, altuerako errotazioetan gogor lan egiteaz gain, ingurumen, teknologia, gizarte… arloko proiektuak gauzatzen ere laguntzen dugu. Kasu honetan, #ManasluEkiren Oinarrizko Kanpamentuaren dron bidez 3Dn egindako berreraikuntza-lana kontatu gura dizuet. Proiektu hori, Drone by Drone, Aire Segurtasuneko Estatu Agentziak Euskadin gaitutako lehenengo dron-enpresa operadorearen eskutik gauzatu dugu, eta monitorizaziorako UAS izenekoak erabiltzeari esker, guk egiten ditugunak bezalako espedizioen garapen seguru eta jasangarrirako interesgarriak diren egoerak aztertu ahal dira. Bere lanean aditua den etxeko jendearekin taldea egitea bezalakorik ez dago; horiei esker, nire Sare Sozialetan, Gorbeia inguruko entrenamenduak erakusten dituzten oso irudi politak partekatu ahal izan ditugu zuekin, eta orain, Manasluko oso proiektu berezia.
#ManasluEkiren Oinarrizko Kanpamentua dronen bidez 3Dn berreraikitzeko proiektuaren kasuan, ingurua aztertzeko, lursailak 3Dn berreraikitzea ahalbidetzen duen dron bidezko lehengoratze fotogrametrikoaren teknikari esker egin ahal izan da.
Nahasgarria dirudi, baina 3Dko berreraikitze horiek zertan datzaten, eta, ludikoaz gain, zer helburu dituzten, azalduko dizuet; izan ere, sortutako eredu digitalak haren gainean parametro ugari neurtzeko, eta informazioa GIS edo CAD programetara hainbat formatutan esportatzeko, ustiatzeko eta aztertzeko aukera ematen du.
Horrela, goi-mendiei dagokienez, dronen erabilerak, irudi ikusgarriak emateaz gain, datuak eman diezazkiguke, ondoren azter ditzagun, besteak beste, segurtasunari, jasangarritasunari, ingurumenari eta fenomeno atmosferiko lokalei buruzko informazioa lortzeko.
- Giza presentziak oinarrizko kanpamentuetan sortzen duen higadura aztertzea
- Zaborraren presentzia aztertzea, eta baita horren neurketa bolumetrikoa egiteko aukera ere, arintzeko eta bertatik kentzeko neurriak zehazteko.
- Eskalatzaileentzat arriskutsuak diren Serac-en mugimenduak behatzea eta neurtzea.
- Glaziarren behatzea eta neurtzea, klima-aldaketak eta gizakiak glaziarretan duten eraginaren ondoriozko atzerapena edo masa-galera ebaluatzeko.
- Ikus-entzunezko edukiak 3Dn egitea, interakziorako eta oinarrizko kanpamentuetan bertan edo igoeretako gune interesgarrietan, ibilbide birtualak egin ahal izateko. Horrela, eskalatzaileen eta espedizioaren egunerokotasunean modu errealagoan murgiltzea lortzen da, jendearengana modu errealistagoan hurbilduz, Himalaiarako espedizioen arriskuak jasan behar barik.
ManasluEkiren Oinarrizko Kanpamentua erreproduzitzea 3Dn dronen bitartez
Esperientzia ahaztezina
Bertan izan dugu. Oso gertu. Ia atzamar puntekin ukitu genezakeen. Baina ez, ezin izan dugu Manaslu gailurrera igotzea lortu. Batzuen ustez, ezarritako helburua lortu ez dugunez, porrot egin dugu. Baina hori errealitatetik oso urrun dago. Oso pozik gaude egindako lanarekin. Eta ez dut esaten ondo geratzeagatik. Benetan sentitzen dut. Irribarre handi batekin noa, eta lasai, gure esku zegoen guztia egin dugulako eta burua hotz izan dugulako bizirik itzularazi gaituzten erabakiak hartzeko.
Hau ez da futbol partida bat bezalakoa. Horietan batzuek irabazi eta besteek galdu egiten dute. Mendian goitik itzultzen ez zarenean baino ez duzu galtzen. Eta aurten, zoritxarrez, horrelako larregi izan ditugu. Bihotzez sentitzen dut lagunak etxera itzuli ez izana. Hainbeste lotzen gaituen kirol zoragarri honen gurutzea da. Ordaindu behar izan duten bidesari garestiegia. Atseden hartu ezazue denok bakean. Mundua leku tristeagoa da eurak barik…
Gauza asko lortu ditugu aste ahaztezin hauetan. Kirol arloan eta arlo pertsonalean. Negu betean 7.100 metroraino igotzea lortu dugu, inoiz esploratu gabeko bide batetik. Ederra izan da, baina gogorra ere bai. Oso gogorra. Onartzen dut batzuetan behar baino gehiago bultzatu dugula, baina badakit berriro egoera berean egongo bagina gauza bera egingo genukeela. Kilo asko material kargatu ditugu eta metro bat elur baino gehiagorekin bidea zabaldu dugu, mantu zurian ia gerriraino estalita. Bagenekien zer genuen aurrean, eta, nolabait, horretara etorri gara. Eta lehen eta bigarren kanpamentuen arteko errimaia horregatik izan ez balitz, edo eguraldi oneko leihoak egun t'erdi gehiago iraun izan balu… Baina esaten den moduan, "Hori da dagoena". Astia egongo da egin duguna lasaiago aztertzeko.
Maila pertsonalean ere esperientzia handia izan dela esan dut. Talde zoragarria izan dut lagun. Badakit espedizio batean kontzentratuta nagoen bitartean, eramaten zailagoa izan naitekeela. Kontzentratu egiten naiz eta barruan daramadan makina ateratzen zait.
Gozamena izan da Iñaki Alvarez bezalako lagun batekin mendira eta lehen mailako alpinismora itzultzea. Makina bat da. Pertsona lasaia, inoiz urduri jartzen ez den eta beti zuri laguntzeko prest dagoen horietakoa. Gauzak okertzen direnean eta zure bizia arriskuan jartzen duzunean denok gure ondoan gura dugun lagun mota. Simone Mororengandik ere asko ikasi dut. Nirekin hainbat kordada partekatu dituen maila goreneko eskalatzailea. Ez dut inoiz ahaztuko Sergi Mingoteren zorigaiztoko istripuaren egunean zelan mugitu zuen ahal izan zuen guztia. Berak eman zidan guztiaren berri eta badakit ezin izan zuela gehiago egin. Eskerrik asko bioi abentura zoragarri honetan laguntzeagatik. Seguru askoz gehiago ditugula partekatzeko.
Hitz batzuk esan nahi nizkioke oinarrizko kanpamentuan ondoan izan dudan talde zoragarriari. Ez zaituztet banan-banan aipatuko, ia sarrera bat beharko nukeelako bakoitzarentzat. Eskerrik asko zuei ere. Oinarrizko kanpamentuan egin duzuen lanari esker, 7.100 metrora iritsi ahal izan gara.
Eta, zelan ez, eskerrik asko, bihotzez, 39 urteko ume honek aukera honetaz gozatzea lortu duten babesle guztiei. Jakin dudan modurik onenean egin dut, baina mendian, asko prestatu arren, une bakoitzeko egoeraren menpe egoten gara. Bidaia zoragarria izan da. Esperientzia ahaztezina. Eskerrik asko!
Iñaki alboan izatearen garrantzia
Gehienok ez duzue Iñaki ezagutuko, baina guk proiektu hau berarekin partekatzeko zorte handia izan dugu. Iñaki Alvarez, historiaz eta arkeologiaz maiteminduta dagoen Zumarragako gipuzkoarra, gizon lasaia, isila, da. Bere umiltasuna eta Alexek Manaslura gurekin etorri nahi ote zuen esan zion lehen minututik abentura honi jarri dion ilusio handia maila berean daude. Duela 20 urte Iñaki espedizio batean egon zen Alexekin, Jon Marotorekin eta Xabier Ormazabalekin batera. Espedizio hura osatzen zuten 4 lagunetatik, Iñakik eta Alexek bakarrik jarraitzen dute bizirik.
Duela hilabete batzuk, bere bizitzan mendiarekin izan duen harremana kontatu zigun. Hemen duzue abiatu baino aste batzuk lehenago idatzi zigun testu laburra.
“Mendia gaztetatik nirekin daramadan pasioa da. Horrek mendikate urrunetan eskalatzera eraman nau nire bizitzan zehar.
Oso ondo gogoratzen dut “altuerako gaitzarekin” izan nuen lehenbiziko esperientzia, Mont Blancen izan zen, 99an, Grands Mulets isurialdean. Lehenengo egunean zorabiatuta jaitsi ginen, eta bigarrenean, tontorreraino igotzen saiatu ginen. Urte horretan bertan ikusi nuen lehen aldiz alpinista bat hiltzen, Cervinoko Hornli ertza igotzen ari nintzela. Ondoren, Lyon ertza ere igo nuen tontor horretan bertan, eta baita beste bide asko ere, Eigerreko Mitellegui ertza, Ober Torberg ekialdeko ezproia, Dent du Geant, Weisshorn, etab.
2001ean izan zen 6.000 metrotik gorako nire lehen esperientzia, eta izozteak ikusi nituen lehen aldia, Jon Maroto nire lagunaren hatzetan, hain zuzen ere, Huascaranetik jaitsi ondoren. Hainbat urtetan itzuli naiz Peruko (Cordillera Blanca) eta Boliviako (Cordillera Real) andeetara, beste tontor batzuk egiteko, Toclaraju, Huaina Potosi edo Illimani, besteak beste.
2008an, Afrikako kontinentea bisitatu nuen nire lagun Koke Lasarekin, Atlasetara joateko. Han, hainbat mendi eskalatu genituen, tartean Toubcal, korridorearen bidetik. Baina jarduera hartan azpimarragarriena Biiguinoussenera (4.002 m) igotzea izan zen, katalogatu gabe ikusi genuen bide berri batetik, eta ez genuen horren berririk eman. D+ maila zuela esango nuke.
2002an Pamirrera egin nuen bidaia, inoiz ahaztuko ez dudan benetako goi mendiko esperientzia eta ikasgaia izan zen. Han ezagutu nuen Alex Txikon, eta gailurrik lortu ez genuen arren, gure adiskidetasunak iraun egiten du; hori da mendi handi hartatik ekarri nuen gauza nagusia.
Nire karrera alpino apaleko gauzarik nabarmenena, beharbada, 2004an Shisha Pangmarako espedizioa izango da. Ohiko bidea alde batera utzi eta haren iparraldeko erdiko korridorea, mila metrotan 55º inguru zituena eta zuzenean gailurrera zeramana, eskalatu genuen. 1987an ireki zuten, eta gu urte hartan sartu ginen, Unai Pérez de Arenaza eta Oriol Baró lagunek lehen aldiz igo ondoren. Izotz txirrista erraldoi hartatik gora egitera animatu gintuzten.
Eskerrik asko, Iñaki, gure alboan egoteagatik eta gu zaintzeagatik.
EKI-SOS Himalaya: altuerako kolaborazioa
Aurten egiten ari garen espedizioak giza eta elkartasun balio nabarmena du. Beti saiatzen naiz hori egiten, baina aurten inoiz baino gehiago izan behar zuen. Izan ere, COVID-19ak sortutako pandemiak oso gogor jo du Nepal osoa. Ez hainbeste kutsatze mailan, arlo horretan ere jo duen arren, ekonomia mailan batez ere. Hemengo jendea turismotik bizi da neurri handi batean, eta aurten, denok dakigun bezala, ezin izan gara ia gure herrialdeetatik mugitu. Etorri aurretik eurekin telefonoz hitz egiten nuenean, denek ideia bera transmititzen zidaten: “Asko sufritzen ari gara. Dena geldirik dago eta hau jasanezina da. Jendea oso gaizki pasatzen ari da”. Euren berbak kezkaz beteta zeuden.
Banekien, beraz, zer aurkituko genuen. Horregatik EKI Fundazioarekin batera, lanari ekin genion. Zelan lagundu pentsatu behar genuen. Beti gure aukeren barruan, noski. Talde konprometitua gara, baina oso txikia, eta baliabide mugatuak ditugu. Baina formula bilatu behar genuen. Hemen ez dago aitzakiarik. Nepalek asko eman dit, eta eurekin zorretan nagoela sentitzen dut beti… Hori zor diet, nolabait esateko.
Bada, EKI Fundazioarekin formulak bilatu ondoren, bi modutara lagun geniezaiekeela pentsatu genuen: 60 bonbilla autonomo emanez eta Manasluko oinarrizko kanpamentura ekarri ditugun eta gure egunerokotasunean behar dugun energia guztia ematen diguten eguzki-plakak oparituz.
Baina hirugarren protagonista bat sartu behar genuen ekuazioan. Materiala non eta nori eman esango zigun norbait. Nepaleko pertsonen beharrak inork baino hobeto ezagutzen dituen norbait. Eta hor sartu zen Iñaki Ochoa de Olza-SOS Himalaya Fundazioa. Eurekin harremanetan jarri ginen eta dena oso erraza izan zen. Gure lana EKI Fundazioaren materiala jaso eta Nepalera eramatea zen. Halaxe egin genuen.
Katmandun egin genuen lehen astean, eurekin bildu ginen, eta produktuen lehen sorta eman genien: itsatsita daukaten eguzki-plaka bati esker funtziona dezaketen edo, nahi izanez gero, ohiko korrontearekin ere piztu daitezkeen (nahiz eta mozketak izan, zenbait lekutan ohikoa den bezala) 60 LED bonbilla autonomo. Hau da, bonbilla horiek, eguzkiaren argiari edo irits daitekeen korronteari esker kargatzen den litiozko bateria bat dute. Gaua erortzen bada edo argindarra mozten bada, bateria kargatuta dago eta bonbillak gehienez 8 orduz funtzionatzen jarraitzen du. Sistema erraza da, baina oso eraginkorra. Gainera, bonbilla horiek USB sarrera bat eta mikrojack bat dituzte, eta sistema urrutiko aginte baten bitartez aktibatu daiteke. Etxe batean horrelako bonbilla egoteak umeek ikasteko aukera izatea ekar dezake, eguzkia desagertzen denean euren eguna ere ez itzaltzea.
Manaslura egiten ari garen gure espedizioa amaitzen dugunean, bigarren material-sorta emango diegu: sorgailurik erabili eta erregaia kontsumitu barik (saihesten ari garen ingurumen-inpaktua ere kontuan izanda) oinarrizko kanpamentuan energiaz hornitzeko balio diguten eguzki-plakak. Baina aurretik 8.163 metroko erraldoi bat igotzeko erronka dugu, eta ez da lan erraza. Eskerrik asko Iñaki Ochoa de Olza SOS Himalaya Fundazioari, material hori guztia gehien behar duten lekuetara eramaten laguntzeagatik, eta EKI Fundazioari, hori posible egiteagatik. Energia berriztagarriak planetako lekurik ezkutuenetara iristea lortzen eta familia askori bizitza hobea izaten laguntzen ari gara.
Lan gogorraren ondorengo saria
Leher eginda gaude. Lan asko eta askoko egunak izan dira. Dakizuen bezala, errimaia izugarri batek planak aldatzera behartu gintuen eta horrek asko zaildu du igoera. Baina merezi izan du. Lan handia egin izanak ematen dizun lasaitasunak asko indarberritzen du. Gainera, orain arte inork egin gabeko ibilbide batetik. Hori bezain gauza gogobetegarri gutxi daude, benetan. Leku honen handitasuna, hain zuri eta isila, goian aurkitu ditugun ‘mushroom-ak’ eta ‘popcorn-ak’… oso ederra izan da. Asko sufritu dugu, baina gozatu duguna askoz gehiago izan da. Oso harro nago taldeaz. Egin dugun guztiak hunkitu egiten du. Oso gertu ikusten dugu Manasluko ipar tontorra! Ia 6.700 metroraino ekipatu dugu, eta gailurra erasotzeko ia material guztia igo dugu.
Ibilbide hori 3 egunez landu behar izan dugu, gogor egin ere. Berria zen guretzat. Uste dugu inork ez duela inoiz igo. Informazio faltan, Chhepal, Kalden, Namja eta laurok sakon aritu behar izan gara pixkanaka hornitzeko. Pausoz pauso, baina atseden barik. Bidearen zati handi bat lauron artean hornitu dugu. Bestalde, Iñaki materiala birritan garraiatzeaz arduratu zen, eta Simonek, Tenzingek eta Gelumek 350 metroko soka hornitu zuten, 6.325 metrotik 6.450 metrora. Guk hasitakoari jarraitu zioten. Simonek, gainera, lan handia egin du, gailurra erasotzeko beharrezkoak diren gainerako materialak 6.650 metroraino igo ditu eta. 20 kiloko motxila, ez da gutxi.
Gorabehera handiko egunak izan dira. Une batzuetan Bilbora itzuli beharko ginela ere pentsatu genuen, izan ditugun zailtasunengatik. Errimaia hura gaindiezina izan zitekeen, baina oztopoa gainditzea lortu dugu. Sakrifizioarekin, konpromisoarekin eta gogo handiarekin. Baina, batez ere, lan psikologiko izugarriarekin. Mendiak horretara behartzen zaitu, eta uste dut nabarmen gainditu dugula.
Orain atseden hartu behar dugu egun batzuetan. Oso lan neketsua egin dugu. Baina denborak horretarako aukera ematen duenean, gora joango gara. Nahiko baikorrak gara, eta asko aurreratu dugula uste dut. Hurrengo pausoa gogorra izango da. Oso gogorra. Eta, berriro ere, mendiak proban jarriko gaitu. Beti egiten duen bezala. Baina prest gaude.
Sherpak, gure espedizioetako ezinbesteko protagonistak
Sherpak, zalantza barik, funtsezko protagonistak dira Himalaiako gure espedizio guztietan. Eurak barik, ia ezinezkoa izango litzaiguke geure buruei proposatzen dizkiegun erronkei aurre egitea. Jakina, Manaslu-EKI ez da salbuespena. Sherpak oso garrantzitsuak izaten ari dira irekitzen ari garen ibilbide berria ekipatzeko lanean.
Lehenik eta behin, eskerrak eman gura dizkiot COVID-19ak eragindako pandemiaren ondorioak hainbeste sufritu dituen kolektibo honi. Mundu osoko egoera epidemiologikoak eragindako murrizketek urte honetarako programatutako espedizio gehienak geldiarazi dituzte. Ondo dakizuenez, guk ere ez dugu erraza izan Nepalera iristea. Izerdi asko bota behar izan genuen dena antolatu ahal izateko, tokiko agintariek eskatzen zizkiguten paper guztiak konpontzeko eta, azkenik, gure plan guztiak atzeratu zituen berrogeialdia igarotzeko. Esan dizuedan bezala, konplikazio horien guztien ondorioz, jende askok negu honetan ez etortzea erabaki du.
Sherpa horiek guztiak, neurri handi batean, gu bezalako espedizioetatik eta turistetatik bizi dira. Euren euskarri nagusia espedizioak dira eta 2020-2021ean ia ez da egon. Beste sarrera batean, oinarrizko kanpamentura ekarri gaituen trekking-ean hainbat lagunek esan zigutenari buruz berba egin nizuen: “Azken hilabeteotan ikusi ditugun atzerritar gutxienetakoak zarete. Martxotik hona oso jende gutxi etorri da eta hori guretzako oso latza da”. Pena handia ematen digun mezu gogorra. Espero dezagun egoera lehenbailehen aldatzea eta pertsona horiek, eskualde guztikoek bezala, diru sarrera fidagarria izatea berriro, ahalik eta modu duinenean bizi ahal izateko.
Hori guztia esanda, abentura honetan lagun ditugun hiru sherpari buruz berba egin gura dizuet: Chhepal Sherpa, Kalden Sherpa eta Namja Sherpa. Hiru pertsona zoragarri, eta profesional bikainak gainera. Egia esan, euren laguntza eta esperientzia barik, bizi dugun hau guztia ez zen posible izango. Namaste!
Cheppal Sherpa da gurekin denbora gehien daramana. Neguan Everest igotzen saiatu ginenetik, gure espedizio guztietan lagundu digu. Denetan nagusia da eta Sherpa taldeko lider lanak egiten ditu. Pertsona ikusgarria, atsegina eta tratu bikainekoa da. Baina, batez ere, makina bat da mendian. Bere esperientzia funtsezkoa zaigu eta lan handia egiten du. Egia esan, ez du inor hotz uzten. Ezagutzen duen orok bizitza osoan gogoratuko du.
Kalden Sherpa iaz hasi zen gurekin Ama Dablamen (gailur nagusia itsas mailatik 6.812 metrora dago). Oso pertsona indartsua eta ausarta da. Berba gutxiko gizona, barruan daramatena ateratzea kostatzen zaien horietakoa, baina, behin berarekin harremana daukazunean, oso pertsona jatorra eta hurbila da. Berari buruz zerbait nabarmendu beharko banu, esango nuke oso prestua dela, inoiz ez dela ahalegindu barik geratzen. Ez du lan egiteko arazorik, eta hori asko eskertzen da ordu erabakigarria iristen denean.
Azken protagonista Namja Sherpa da. Zalantza barik, beste ‘makina’ bat. Gehien harritu nauena bere indar fisikoa da. Oso indartsua da. Nire lagun Lur aho zabalik geratu zen bere gaitasunarekin: “Zelan doan tipo hau, Alex. Forma fisiko ikaragarria du”. Bide batez agur handi bat bidali gura diot Lur lagunari, gura baino lehen abentura utzi behar izan zuelako. Berak ere honetaz guztiaz zerbait jakingo du. Ongi etorri taldera, Namja, eta eskerrik asko guztioi!
Gure planeta zaintzeak duen garrantzia
Ezagutzen nautenek ondo baino hobeto dakite zein garrantzitsua den niretzat ingurumena zaintzea. Are gehiago, nire azken espedizioetan lagun izan ditudanak gai honetan guztiz zorrotza naizenaren lekuko izan dira: natura zaintzea gure betebeharra da. Horregatik, adibidez, gure abenturetan eta espedizioetan ez diet plastikozko botilak igotzen uzten. Eta baten batek ihes egiten badit, ziurtzat jo berriro beheraino jaitsi eta behar den lekuan utziko duela. Badakit astuna eta zorrotza izan naitekeela, baina nire konpromisoak horrela jokatzera) eramaten nau.
Duela urte batzutik hona, gure planetari lagunduko dioten proiektuetan murgiltzea gustatzen zait. Edo, gutxienez, lurretik igarotzean ahalik eta arrasto txikiena uztera eramango gaituztenetan. Larregi zigortu dugu urte askoan. Gainera, nire espedizioak jasangarriak izan daitezen saiatzen naiz. Uraren adibidearekin jarraitzearren, bidoiak igo beharrean, elurrak edo izotzak ematen diguten ura tratatzen dugu.
Sinetsidazue, ez dut hau guztia modan dagoelako egiten. Barru-barruan daramadan zerbait da. Natura zaintzeak eta gehien behar duenari laguntzeak duen garrantzia etxean irakatsi zidaten, eta dakidan modurik onenean egiten dut. Askotan, herri inguruko mendietara (Anboto, Mugarra, Gorbeia) joaten naizenean, entrenatzeari uzten diot, inguruan ikusten ditudan plastiko guztiak biltzen hasteko. Beste pertsona batzuek utzitako zabor kilo batzuekin jaisten naiz beti. Barrutik ateratzen zaidan zerbait da. Mendian zaborra ikusten dudanean begiek min ematen didate.
Konpromiso pertsonal horren ondorioz, aliantzak oso modu naturalean sortu dira ENERGIAREN EUSKAL ERAKUNDEAREKIN eta EKI Fundazioarekin. Erakunde horiekin ikuspegia eta balioak partekatzen ditut, begirada bakar batekin dena esaten duzun lagun horiekin gertatzen den bezala.
EKI Fundazioak egiten duena izugarri interesgarria da. Maiteminduta geratu nintzen duela urte batzuk proiektuaz hitz egin zidatenean. Berba gutxitan esanda, garapen-bidean dauden herrialdeetako, batez ere Afrikako, ikastetxeei, osasun-zentroei eta gizarte-intereseko zentroei energia elektrikoa lortzeko iturri autonomoak (eguzki-energia fotovoltaikoa batez ere) ematea dute helburu. 2017tik egiten dute. Izan ere, eurek esan zidatenez, planetan oraindik elektrizitaterik ez duten 1.000 milioi pertsona baino gehiago daude –zazpitik bat– eta horietatik 600 milioi Saharaz hegoaldeko Afrikan bizi dira. Oso gogorra.
Aurtengo espedizioari dagokionez, 2019-2020an Everestera joan ginenean egin zuten bezala, EKI Fundazioak eguzki-plakak eman dizkigu, oinarrizko kanpamentuan energia-hornidurarekin erlazionatutako arazorik ez izateko. Eguzkiaren argia eta plaka horiek aprobetxatzen ditugu, behar dugun energia guztia, % 100, eskuratzeko, energia-sorgailurik (eta erregairik) behar izan barik. Hemen goian energia behar duten gailu asko erabiltzen ditugu: bateriak, telefonoak, irratiak, ordenagailuak, estazio meteorologikoak, dronak, bada, ez dugu litro bakar bat erregai erabiliko. Harro gaude horretaz.
Etxean bezala jaten
Bizitzako edozein arlotan elikadura garrantzitsua bada, are garrantzitsuagoa da ia 5.000 metroko altueran. Altuera horretan dago instalatuta gure oinarrizko kanpamentua. Eta, noski, niretzat funtsezkoa da sukaldari eta lagun handi baten laguntza izatea. Azken 4 espedizioetan nirekin etorri den Eneko Garamendi. Bera barik askoz zailagoa izango litzateke dena. Egun hauetan hainbat kontu kontatu dizkizuet, baina janariaren kontuak aparteko sarrera merezi duela uste dut. Lerro hauek Enekori, altuerako sukaldari handiari, eskerrak emateko dira.
Pentsa dezakezuenez, ez da batere erraza egoera honetan janaria prestatzea. Lehenik eta behin, janari asko igo behar dugulako hemen gauden guztiak elikatu ahal izateko. Ez da gauza bera 2 lagunentzako edo dozena batentzako janaria prestatu behar izatea (beste egun batean kontatuko dizuet nortzuk garen taldea osatzen dugunok). Eta, bigarrenik, elikagai freskoak edukitzea ezinezkoa delako eta horrek asko zailtzen duelako guztia.
Euskaldun guztioi bezala, asko gustatzen zaigu jatea (eskerrik asko BM Supermerkatuei, espediziorako janari asko eman diguzuelako), eta garrantzi handia ematen diogu alderdi horri. Galde diezaiotela bestela Simone Moro nire kordada lagunari. Lehengo egunean Enekori eskaini zizkion hitz politak hitzez hitz errepikatuko ditut: “Izan naizen espedizio guztietatik, hau da, zalantza barik, ondoen jaten ari naizena, eta alde handiarekin, gainera. Are gehiago, prestatzen dituzun janariekin amets egiten dut”. Egia esan, jan zituen babarrunen ostean, ulertzen dut dioena. Edonork gauza bera esango zukeen. Primerakoak ziren.
Gosaria –kafea tortillarekin edo arrautza egosiekin eta galletaren bat– Ringi eta Raju lankide nepaliarrek prestatu ohi dute, gurekin dauden sherpentzat lan egiten duten sukaldariek. Euren sukaldariak ekartzen dituzte beti, ez dutelako guk prestatutakoa jaten. Normalean dal baht jaten dute, Nepalgo errezeta tipikoa. Egia da Enekok beti eskaintzen diela gurea. Probatzen dute, eskerrak oso modu atseginean ematen dituzte, baina ez dira hortik pasatzen. Bakoitzaren ohiturak, nik uste. Eta niri asko gustatzen zait aniztasun eta kultura nahasketa hori guztia ikustea.
Gosaldu ostean, batzuetan hamaiketakoa egiten dugu eta bazkarirako prestatzen gara. Denetarik eta askotarikoa jaten dugu: bakailaoa, dilistak txerri-ukondoarekin, entrekotak (eskerrik asko, Carnicas Alejandro Goya!), oilaskoa, txorizoa (Palaciosek asko lagundu digu), ahatea, paellak.. Pentsatuko duzuenez, pasta izaten da plater izarra, ematen digun guztiarengatik. Enekok, gainera, denetarik botatzen dio: haragi xehatutik hasi eta kontserban dauden barazkietaraino. Kontserbez ari garela, hegaluze, antxoa edo sardinatxo kontserba asko jaten ditugu, Isabel gure babesleak emandakoak.
Esan dizuedan bezala, ezinezkoa da janari freskoa izatea, berehala izozten da eta ez da ondo geratzen. Alde horretatik, oso zaila egiten zaigu fruta jatea, oso zaila baita behar bezala gordetzea. Baina ezin dugu pentsatu etxean bezala jango dugula, Eneko taldean sartu zenetik asko hurbiltzen garen arren. Bazkalostean, arratsalde erdian, kafea gailetekin hartzea gustatzen zaigu, eta oheratu aurretik, afaldu egiten dugu. Ia beti zopa. Hartzen ditugun bi basoek egunero behar dugun uraren erdia ematen digute.
Haragia eta arraina bidoi batzuetan gordetzen ditugu, dendetatik kanpo. Han izoztuta egoten dira. Gainerakoa dendan zehar banatuta daukagu, beti ondo gordeta. Enekok dena kontrolpean (eta zainduta) dauka. Are gehiago, dena hain kalkulatua duenez, uste dut hilaren 30ean zer jango dugun ere pentsatuta duela… baina horrela eraman behar dugu, zorroztasun osoz. Esan dizuedan bezala, janaria, funtsezkoa da horrelako abenturetan. Eskerrik asko sukaldari!
Mendiaren bi aldeak
Ez dira batere errazak izan azken egun hauek Himalaian. Azken gauak belan eman ditut. Sergi Mingoteren heriotza oso kolpe latza izan da, inondik ere espero ez genuen albiste izugarria. Tamara Lungerren edo Mingoteren familiaren larruan jarri eta oilo ipurdia jartzen zait… Animo handia eta besarkada handi bat bidaltzen diet hemendik. Une latz hauetan kontsolamendua aurkitzea espero dut.
Egia da horretan dihardugunok eta mundu honetan 4 egun baino gehiago daramatzagunok badakigula arrisku handia dugula, horrelako mendiak eskalatzea ez dela bat ere erraza. Baina inoiz ez zaude horrelako kolpeak jasotzeko prestatuta. Izugarri gogorra egiten da hain gazte eta zoritxarreko istripu batengatik norbait joaten ikustea.
Simone Moro nire kordada-laguna izan zen eguneko bi albiste garrantzitsuak irratiz eman zizkidana, gu 1. kanpamentutik pixka bat harago aurrera egiten saiatzen ari ginen bitartean. “Alex, Mingotek istripua izan du eta ahal dugun neurrian lagunduko diogu. Ez du itxura onik”. Izoztuta geratu nintzen. Jarraian, hau gaineratu zuen: “Nepalgo taldeak K2an gailurra egitea lortu du”. Bi albiste kontrajarri, nire aldartea erabat aldatu zuten bi albiste, hain zuzen ere. Alde batetik, gizon on bat hil zen, eta, bestetik, Nepaleko herriak balentria handia lortu zuen, eta izugarri poztu nintzen. Sentsazio gazi-gozoak bete zuen nire gorputza.
Hurrengo pausoa argi izan nuen: Mingoteri zor diogun errespetuarengatik, oinarrizko kanpamentura jaitsi behar ginen berehala. Dolua gordetzeko nire modua zen. Nire begirunea erakusteko. Hasiera batean, denok ez ginen erabaki horrekin bat etorri, baina erabaki irmoa eta oso sendoa zen. Egin behar nuen zerbait zen. Errespetatua izateko, errespetatzen ikasi behar da. Halaxe egin nuen. Hartu atseden bakean, adiskide.
Azkenik, zorionak Nepalgo taldeari. Ole, ole eta ole! Ez dakizue zelan pozten naizen eurengatik. Hamarkadetan zehar, gu bezalako jendeari gure ametsak konkistatzen lagundu digute, eta aste honetan eurak bete ahal izan dituzte euren ametsak, historian ate handitik sartuz. Harrituta irakurri ditut purista batzuen kritikak. Zelan kritikatu dezakegu batzuek oxigenoa eramatea? Ez al da jadanik nahiko gogorra K2 neguan igotzea? Zer gehiago egin behar da historian inork lortu ez duena lortu dutela onar dezaten?
Ez nator bat kritika horiekin, inondik ere. Denbora luzez gureak bezalako espedizioen itzalean egon ostean, euren historiaren protagonista bilakatu dira, Nepalgo bandera gorenera eramanez. Hemendik, zorionak! Meritu handia duzue. Pena da albiste hau Sergi Mingoteren heriotzarekin batera etorri izana. Mendiak gauza hauek ditu. Dena eman eta kentzeko gai da. Mendiaren parte da. Eta onartu egiten dugu.
Gainontzekoak laguntzea
Uste dut ez dagoela besteei laguntzea baino ezer atseginagorik. Modu altruistan egiteak, gainera, askogatik biderkatzen du horrek sortzen duen gogobetetze-maila. Denok, den-denok, behar dugu laguntza noizbait. Horregatik, ilusio berezia egiten dit Caixabanken eskutik ‘Altuerako Topaketak’ proiektuan parte hartzeak. Caixabanken bulego sareak lurraldeko gizarte-erakundeen beharrak hautematen ditu, eta, horrela, “La Caixa” Fundazioari laguntzen dio bere gizarte-lanean, bere aurrekontuaren zati bat horretara bideratuz. Zer da “Altuerako topaketak”? Bada, adinekoen egoitzetako erabiltzaile guztiak suspertzea eta motibatzea bilatzen duen ekimena. Hori da “La Caixa” Fundazioaren eta Caixabanken lehentasunezko ildoetako bat, eta are gehiago egoera honetan. Eta, neurri batean, baita zentro horietan lan egiten duten eta gure adinekoei laguntzen dieten langileak aintzatestea ere, testuinguru zail honetan lan handia egiten ari direlako. Benetan, eskerrik asko opari hau egin didazuelako. Pribilegiatua sentitzen naiz.
COVID-19ak sortu duen pandemiak min handia egin dio gure gizarteari, gure nagusiei batez ere. Eurak dira, zalantza barik, gehien sufritu dutenak. Batetik, arrisku gehien dituen kolektiboa izan direlako, eta, bestetik, egoitza batean bizi direnen askatasuna, denbora luzez euren bizilekua den leku horretako lau hormetara mugatu delako. Eta hori oso gogorra da. Ahalegindu arren, ezin dut imajinatu haietako askok zer pasatu duten.
Eurekin ordu batzuk berba egitea proposatu zidatenean, ez nuen birritan pentsatu. Banekien plazerra izango zela eta euren aldetik asko ikasiko nuela. Ez nekien, ordea, zer eman niezaiekeen. Zer irakatsi ahal izango diet nik baino askoz gehiago bizi izan duten pertsonei? Edozein kasutan, ni izan beharko nintzateke entzun behar duena. Zenbait topaketa egin ostean, esan behar dut nire itxaropenak motz geratu direla. Oso motz. Uste nuena baino askoz gehiago ari naiz ikasten. Nire itxaropena, eurak esperientzia hau nik beste gozatu izana da.
“Altuerako Topaketak” proiektuaren bitartez, adinekoak mendira eraman nahi ditugu une batez elkarrekin konpartitzen ditugun hamaika pasadizoren bitartez. Gure adinekoen ondoan egoten jarraitzeko unea da. Haiekin harremanetan egoteko teknologia izatearen zortea dugu, eta ‘gertu sentitzeak’ erabateko onura dakar haien aldartean. Gehiegikerietan erori barik, esan behar dut lekukotasun batzuek oilo larrua jartzen didatela. Zaharrenetako batek, mendizale amorratu batek, izan zezakeen oparirik onena niri entzutea zela esan zidan. Eta Matia Fundaziotik adierazi didatenez, bakarrik egon ohi den pertsona batek, berehala jakinarazi nahi izan zion arrebari topaketak eragin zion ilusioa, esperientzia kontatzeko, eta deia errepikatu ahal izatea eskatu zuen, mendian ateratako bere argazki batzuk niri erakusteko. Horrekin konturatzen gara hain gutxirekin gauza asko alda daitezkeela. Eta esan dizuet, aurrez-aurre ezagutu ahal izateko egunak kontatzen ari naiz, eta, zergatik ez, haiekin mendi irteera bat egitea gurako nuke.
Teknologia berriei esker, mila batailatan gogortutako pertsonak eta ni gertu sentitu gara. Benetan gertu, eta une askotan, esan dizuedan moduan, hunkitu ere egin gara. Eskerrik asko bizitza honetako gauzarik garrantzitsuenetako bat, denbora, nirekin partekatzea erabaki duten guztiei. Esan dudan moduan, zorioneko sentitzen naiz.
Orain ni naiz abentura berri batean murgilduta dagoena: Manaslu mendia (itsas mailatik 8.163 metro) neguan igotzen saiatzea, inoiz inork lortu ez duen balentria. Hala ere, horrek ez dit eragozten egun hauetan haiekin harremanetan egotea. Ez zuzenean, baina bai bidaltzen dizkiedan bideoen bitartez. Gure aurrerapenak kontatzen dizkiet, taldean ematen ditugun arratsaldeak tea hartzen eta kartetan jokatzen, eta baita gauzak espero bezala ateratzen ez direnean izaten ditugun frustrazioak eta une txarrak ere. Denok egiten ditugu estropezu, adin bat edo beste izanda ere. Itzultzen naizenean, bizi izandako guztia kontatuko diet, baina, orain arte bezala, ziur nago eurak niri emateko askoz gehiago izango dutela.