Irribarre batekin keinu txar batekin baino urrunago iritsiko gara
San Mameseko ohorezko sakearen aurreko egunetan, lagun batzuek komentatzen zidaten burutik pasatzen zitzaiela ea zer sentitzen ote den hor behean, belardian, Katedraleko berdegunean.
Orain, partidu osteko erresakaren ondoren, nire esperientzia kontatuko dizuet. Hasi baino lehen, ez dut ezkutatuko aurreko egunetan sentitu nuen urduritasuna. Larri samar nengoen eta uneoro pentsatzen nuen: "Zer egiten dut nik hor!" Athleticen ligako emaitza bolada txarraren ondoren, jendeak partida ikusi nahiko du, ez ni baloi bati ozta-ozta ostikada bat ematen. Zorte pixka batekin, ez dut estropezu egiten edo ez diot norbaiti ematen, noizean behin gertatzen den bezala. Eta irrist egiten badut eta horregatik gogoratzen naute?
Horren harira, gogoratua izateaz ari naizela, zelaiaren erdian gauza asko pasatu zitzaizkidan burutik. Bihotzak gogotsu egiten du taupa eta taupada horiek bizkortu egiten dira zelaira ateratzeko eskaileretara hurbiltzean. Une horretan bertan hamaika istorio gogoratu nituen. Ondo ezagutzen nauenak badaki nireburua beti funtzionatzen ari dela, sentimenduekin nahasten diren pentsamenduak gurutzatzen dira etengabe.
Une horietako batean, hiru bizitza desberdin dituzten hiru pertsona pasatu zitzaizkidan burutik. Ez zuten elkar ezagutu, baina, ziur nago, asko zutela amankomunean.
Matia Fundazioari esker, Boni ezagutu ahal izan nuen, hain gizon ona, ezen, enbarazu ez egitearren, ez baitzuen txintik ere esaten. Hori bai, beti irribarre bat oparitzeko prest zegoen. Boni azkenekoz Rezola egoitzan ikusi nuenean eta besarkatu ninduenean, hainbesteko ontasuna eta esker ona sentitu nituen keinu hartan, non ez baitzait inoiz ahaztuko. Gizon hori hain maitatua zen Matiako langileen artean, ezen jendearen begiradan bakarrik antzeman baitzitekeen haien maitasuna. Maitasun hori dedikatu zizkidan azken hitzetan ere sentitu ahal izan nuen: “Zu bezalako lagunekin munduaren amaierara, irribarrea galdu gabe” esan zidan.
Joan den ostiralean ongietorri eder batez gozatu ondoren, modu naturalean zoriontasuna eskaintzen duen leku horietako batetik igaro nintzen. Kasu honetan, Donostiako Aquariumaz ari naiz, beti oso une bereziak biziarazi dizkidana. Maitasun handiz gogoratzen ditut Xabi eta Ariane parte hartu dugun azken filmetako paseetan lagun izan ditugu langileak. Arianek haurrei urtebetetzeak ospatzen zituztenean beti oparitzen zien bere irribarre polit hori eta guri, nagusiei, txikiek bukatzen ez zutena jaten uzten zigun. Oso pertsona berezia zen, besteei dena emateko eta oparitzeko prest zegoen eta egia esan ez zeukan berarentzat denborarik. Ez zuen inoiz irribarrea galdu.
Eta azkenik, duela egun batzuk komunikabide batean irakurri nuen Juanjo hil zela, Bilboko Tivoli kalean arrautzak eta eztia saltzen zituen dendaria. Inguruko bizilagunak eta bezeroak kandelak piztuz eta samurtasunez betetako mezu edo marrazkiekin azken agurra ematera hurbildu ziren omenaldia egitera. Nik ez nuen Juanjo ezagutu, baina ziur Boni eta Ariane bezala, pertsona adeitsua eta zintzoa izango zela.
Azken batean, berdin dio supermerkatu bateko kutxazaina, kale-garbitzailea, futbolari profesionala, igeltseroa edo alpinista bazara. Zure lanbidea edozein dela ere, lehenik eta behin pertsona ona izan zaitez eta gogoratu irribarre batekin keinu txar batekin baino urrunago iritsiko zarela.
Eta bai, taupada eta taupada artean, San Mameseko nire lehen aldia ere etorri zitzaidan burura, baita jada ez dauden lagunak eta senideak ere. Une horretan esker ona sentitzen duzu beti hor, zu laguntzeko prest egon diren pertsona horiengan. Eskerrik asko bihotz bihotzez.
Hori bai, Alex Txikon baloiari ostikada bat ematen edota 8.000ko mendizale gisa gogoratu beharrean, irribarrea eta ilusioa inoiz ez galtzen saiatzen den eta egunero edonori ongia egiten saiatzen den Alex bezala gogoratzea nahiko nuke, Boni, Ariane eta Juanjok egiten zuten bezala.
Ez dago euren irribarre eta begien distira baino opari hoberik
Den-denok behar dugu laguntza gure bizitzako uneren batean. Nire bizitzan zehar, pertsona ugari ezagutu ditut atsegin handiz, bakoitza bere istorioarekin. Istorio oso gogorrak, zer pentsatu ematen dizuten horietakoak. Zin egiten dizuet testigantza horietako askok oilo-ipurdia jarri didatela, eta malko bat baino gehiago ere isurarazi didatela... Ez naiz esajeratzen ari. Ezin dut imajinatu ere egin haietako askok zein gaizki pasatu duten. Ikusi eta entzun dudan guztiari esker, konturatu naiz zein garrantzitsua den laguntzea, kolaboratzea; oso gutxirekin dena alda dezakegulako.
Beraz, Manaslu gailurrera iritsi eta Katmandun atseden egun batzuk igaro ondoren -egia esan, lo gutxi egin dugu, halere, egindako ahalegin handiaren ondoren indarberritzea lortu dugu- Oinarrizko Kanpamendura itzultzea erabaki genuen, Samagaungo bizilagunekin elkartzeko. Jende horrek besoak zabalik hartzen gaitu beti, eta laguntza ematea, egin dezakegun gutxienekoa iruditzen zait.
Manasluko Oinarrizko Kanpamentura itzuli ginenean, oso ondo lagunduta egin genuen, lagun on-onak etorri baitziren gurekin. Zer gehiago eska daiteke! Zehazki, 13 laguneko gure taldean 7 osasun-langile izan ziren (2 mediku eta 5 erizain). Bere egonaldian zehar kontsulta egin dute eta guztion artean bertako biztanleei hain ondo datorkien hainbat material erosi dugu. Medikazioa, higiene-produktuak eta bi ohe termiko. Bai, bai, ondo irakurri duzue… ohe termikoak, hau da, inkubagailu eramangarri batzuk, Okjaldhunga Patle eta Samagaunen instalatu ditugunak. Sinestezina.
Horrela esanda, pixka bat arraroa dirudi, baina testuinguruan jarriko zaituztet. Jakina da teknologia dela gakoa osasun arloko aurrerapenei dagokienez, baina zoritxarrez, gehienetan oso garestia da, eta, beraz, garapen bidean dauden herrialdeen aukera ekonomikoetatik oso urrun dago. Are gehiago, kontatu dizkizuedan istorio horien guztien artean, bereziki, bat geratu zitzaidan buruan. Noak, 33 urte baino ez zituen emakume nepaldar batek, malkoak begietan zituela, bere herrian, haur goiztiarrak zapata-kaxa batean edo kalabaza huts batean uzten zirela kontatu zidan. Lurrera erortzen zitzaidan arima. Hots, guk hemen ohiko inkubagailu bat erabiltzen dugu (60.000 eurorainoko prezioa izan dezakeena), beraiek, aldiz, zapata-kutxa edo kalabaza bat…
Errealitate gordin horren aurrean, “Medicina abierta al mundo” taldeko bi ingeniari gazte martxan jarri ziren, eta jaioberrien sehaska irisgarri bat garatu zuten, kode irekikoa eta kostu gutxikoa. Bere lana, besteak beste, sehaskan ezartzen diren eta hezetasun, argi, oxigeno eta tenperatura baldintza ezin hobeak sortzen dituzten mikrotxipak sortzea da, haurra jaiotzen denean baldintza egokietan atseden hartu ahal izateko. Eta sinets iezadazue, hain urrun dauden landa-eremu hauetan baliabide horiek izateak, batez ere neguan, bizitza asko salba ditzakeela.
Baina hauxe da onena: sehaska tolesgarria da, maleta baten tamainakoa, 23 kilo pisatzen du eta 350 euro inguru balio du. Asmakizun honen aitzindariek, jaioterriak jaioberriak aurrera egiteko dituen aukerak baldintzatu beharko ez lituzkeela sinetsita, material eta teknologia errazak erabili dituzte, munduko edozein lekutan eskuratu eta errepikatu ahal izateko. Izan ere, zerbaitek huts egiten badu, ingeniari bat inkubagailuaren mikrotxiparekin konekta daiteke Espainiatik, eta matxurak eta arazo teknikoak modu telematikoan konpon ditzake. Are gehiago, diseinuari eta muntaiari buruzko informazio guztia Interneten partekatzen da, produktu hori behar duenak bere kabuz fabrikatu dezan. Izugarrizko asmakizuna, benetan!
Baina meritua ez da beraiena bakarrik. “Ayuda a contenedores” GKEarekin (proiektua ekonomikoki kudeatzen dute) eta “Salesianos Pamplona”rekin (materiala 3D makina baten bidez diseinatzen laguntzen dute) hirukote perfektua osatzen dute. Hirukote honek bere denbora eta ezagutza modu altruistan eskaintzen du. Beraiei esker, proiektu izugarri honek hazten eta txikien bizitzak salbatzen jarraitzen du.
Horrelako pertsonengatik oraindik fedea dut gizakiarengan... Munduan bere lana eskertzeko hitzik ez dagoela uste dut.
Izan ere, zaila da oso bizitzak salbatzeko helburu bakarrarekin euren ezagutzak modu altruistan sortzea eta partekatzea helburu duten pertsonak aurkitzea.
Zin egiten dut, munduan ez dago dirurik Nepalgo familiek material hori guztia eman diegunean oparitu dizkiguten irribarre, begirada eta esker on horiek ordain dezakeenik. Horixe izan da, hain zuzen ere, bidaia honen oroitzapenik onena, dudarik gabe. Nire erretinan betiko geratuko den irudia. Oilo-ipurdia jartzen zait.
Beste behin, ESKERRIK ASKO, bihotz-bihotzez
Ez dakit nondik hasi ere…
Neguko espedizioetan murgildu naizenetik asko izan dira bizitako esperientziak, milaka nire burutik pasatu diren pentsamenduak. Baina dena gutxi dirudi 2023ko urtarrilaren 6an Manasluko gailurrera heldu ondoren. Uste dut inoiz ez dudala hainbeste sentsazio batera izan: poza, emozioa, beldurra, urduritasuna... Esaten dutenaren arabera, bizitzan zehar sentitu beharreko 26 sentsazio omen daude. Nik, bi aste eskasetan esperimentatu ditut.
Joan den abenduaren 26an, Manasluko Oinarrizko Kanpamentua zapaldu genuen eta 11 egun geroago, gailurrean geunden, planetako zortzigarren mendirik altuenaren puntarik altuenean. Ezin nuen sinetsi, egia bihurtu nuen 2021ean jarri nuen erronka. Ez dakit zenbat alditan imajinatu dudan momentu hau eta azkenean, egia bihurtu da.
Baina gauzak ez direla diruditen bezalakoak. Nire ibilbide profesionaleko igoerarik gogor, zorrotz eta arriskutsuenetako bat izan da. Gaizki pasatu dut, oso gaizki egia esan, orain nolabaiteko hutsunea sentitzen dut, hiru negu izan dira proiektu honetan lanean; imajinatzen dut denbora pasatzen denean sentimenduak azaleratuko direla.
Orain, osasuntsu, onik, atseden hartuta eta ernai nagoela, Himalayan bizitako nire azken esperientzia zuekin guztiekin partekatzea gustatuko litzaidake. Saiatuko naiz ahalik eta modu laburrenean azaltzen, zin egiten dut.
Dakizuenez, joan den abenduaren 26an Winter Summits proiektua jarri genuen martxan. Aurreko bi esperientziei esker, ingurunea bertatik bertara ezagutu ahal izan genuen. Halere, orduak eta orduak igaro genituen estrategiarik onena aztertzen. Argi genuen igoera ahalik eta azkarrena izan behar zela, edozein izozte arrisku saihesteko. Esana eta egina. Altueran errotazio bi egin ondoren, unea iritsi zen. Hotza (-50º-rainoko tenperaturak sufritu genituen) eta haize zakarra gorabehera, hurrengo egunotan eguraldia hobera zihoala zirudien. Ez genuen zalantzarik, ezin genuen aukera hori galdu. Momentu egokia zen.
Hortaz, urtarrilaren 4an, 8:00etan, beharrezko material guztia hartu eta motxila bizkarrean jarri genuen. Antzara-jokoa bezalakoa izan zen. Oinarrizko Kanpamentutik C1-era, C1-etik C2-ra. Eta hemen tarteki bat egin nahi dut ibilbide hori, zalantzarik gabe, nire bizitzan egin dudan zailenetakoa izan zela esateko. Ez da hori ahuntzaren gauerdiko eztula, gero! Izan ere, ez dira gutxi urte hauetan guztietan Himalayan eskalatutako metroak. Benetan, oso gogorra, oso zaila izan zen, izugarri arriskutsu zegoen ingurua, uste nuena baino askoz gehiago…
Eta hori esanda, antzara jokoarekin jarraituko dut. Kanpatu eta gaua egin genuen eta urtarrilaren 5ean C2tik C3ra pasatu ginen. Emozioaren, nerbioen, hotzaren eta haizearen artean, ezin izan genuen begirik bildu. Baina gustuko tokian aldaparik ez, beraz, 23:00etan gailurrera irten ginen. Eta gainerakoa historia da. 10 ordu eta erdi geroago, hau da, 9:30ean (tokiko ordua), Pasang Nurbu Sherpa, Chhapel Sherpa, Gelu Sherpa, Maila Sherpa, Mantere Lama Sherpa, Gamje Babu Sherpa eta nik Errege Magoen oparirik onena jaso genuen. 3 urte neramatzan opari horren zain. Gailurrean geunden, tontorrean, munduko zortzigarren mendirik garaiena den Manasluko punturik altuenean. Ez da gutxi.
Baina igotzen den guztia gero jaitsi egiten da eta guk jaitsi egin behar genuen, Oinarrizko Kanpamentura itzuli behar genuen. Izan ere, beti esaten dudan bezala, benetako gailurra talde osoa Oinarrizko Kanpamentura onik eta salbu itzultzen denean lortzen da. Beste behin, beraz, esana eta egina. Pixkanaka jaisten hasi ginen, zalantzarik gabe, erronkaren gauzarik zailena izan zen. Azkenik, 18:00etan kanpamentura iritsi ginen. Suntsiturik, leherturik. Egia esan, ez zen gutxiagorako, 60 ordu baino gutxiagotan lortu genuen erronka osoa. Ilargian nengoen, izarrei begira jarraitzen nuen, oraindik ere ezin nuen sinistu lortu berri genuena.
Hori guztia esanda, ez nuke agur esan nahi 1984ko poloniar espedizioa balioetsi gabe. Nire errespetu guztia teknologia berrien laguntzarik gabe Manaslu mendia koroatzea lortu zuten alpinistei. Meritu handia izan zuten. Simone Moro ere ez dut ahaztu nahi. Lagun, eskerrik asko C2tik Oinarrizko Kanpamentura bakarrik jaisteagatik, zuk zeuk esan zenuen bezala, gora egiten jarraitzeko nahikoa indar bazenuen ere jaisterakoan taldea oztopa zenezakeela uste zenuelako.
Azkenik, eta orain bai, nire ibilbidean lagundu didaten pertsona guztiei zorionak eta eskerrak ematea besterik ez zait geratzen: familia, lagun lankide, mendi klub eta federazio, babesleei… Zuek gabe, amets hau ez litzateke inoiz bete izan.
Behin eta berriz, ESKERRIK ASKO, bihotz-bihotzez.